در باب چیستیِ «هنر اسلامى»

Authors: not saved
Abstract:

در دهه‌های اخیر، کسانی در به‌دست‌دادن تعریفی از «هنر اسلامی» کوشیده‌اند، اما ظاهراً این تلاش‌ها به تعریف و تبیین روشنی از «هنر اسلامی» نینجامیده. مدّعای این مقاله این است که شاید باید چند گامی به عقب برداشت و پیش از تلاش در عرضه‌ی تعریفی از «هنر اسلامی»، به تحلیل فلسفی این مفهوم پرداخت و با این روش معلوم کرد برای آن‌که بتوانیم به نحوی توجیه‌پذیر از «هنر اسلامی» سخن به میان آوریم باید پیشتر در خصوص چه مسائل بنیادی‌تری موضعمان را روشن کنیم، مسائلی از این دست که: اساساً مراد از «هنر» در «هنر اسلامی» چیست؟ آیا «هنر» قابلیّتِ آن را دارد که بتوان صفتِ «اسلامی» را در مورد آن به کار بُرد؟ قائل‌بودن به «هنر اسلامى» چه تعریفى از هنر را اقتضاء می‌کند؟ «هنر اسلامی» چه ربط‌ونسبتی با زیبایی دارد؟ هر تعریفی از هنر را نمی‌توان مبنا قرار داد، چون هنر بر طبق برخی تلقّی‌ها ممکن است با «اسلامی‌بودن» در تعارض افتد. نکته‌ی دیگر این است که «هنر اسلامی» لاجرم باید تکلیفش را با مفهوم زیبایی روشن سازد و مشخّصاً موضعش را به لحاظ وجودشناختی در باب زیبایی معلوم دارد: این‌که زیبایی کیفیّتِ عینی امور است یا کیفیّت ذهنیِ آنها؟ مسأله‌ی خطیر در اینجا این است که، از سویی، پذیرفتن ذهنی‌بودن زیبایی با قائل‌بودن به زیبایی ذاتیِ خداوند در اسلام تعارض دارد و، از دیگرسو، پذیرفتن عینی‌بودن زیبایی در فلسفه‌ی معاصر با مشکلات نظری‌ای روبه‌روست. بنابراین داعیه‌دارِ «هنر اسلامی» باید بتواند از پسِ هر دو مسأله بربیاید. و سه‌دیگر اینکه، به لحاظ معناشناختی، هر موصوفی محدودیت‌هایی را در خصوص اوصاف احتمالیِ خود ایجاد می‌کند و بنابراین در کاربرد «اسلامی» در وصف «هنر» باید به چنین محدودیت‌هایی توجه کرد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

خوانشی در باب معاصریت در هنر

در تعریف واژه­ی معاصر، برخی تنها وجه امروزی بودن (درزمانی) را مورد نظر قرار داده و گروهی دیگر، با نگاهی فرازمانی، به تعریف آن در نسبت با اجتماع پرداخته­اند. هدف از این پژوهش، رسیدن به پاسخی برای این پرسش بنیادی است که آیا دوره معاصر شامل بازه زمانی خاصی از هنر یک سرزمین، با تمامی آثار مربوط به آن دوره است و یا این واژه، تنها بر آثاری که با مصادیق آن همخوانی دارند، قابل اطلاق است؛ مصادیقی که گاه...

full text

هنر متعهد، سبک ساز زندگى اسلامى در اندیشه رهبرى

در دنیاى امروز، از ابزارهاى کارآمد و اثرگذار در پدیدارى و یا دگرسانى سبک زندگى مردم، بهره‏گیرى از هنر و به‏کارگیرى روشهاى هنرى است. در ایران، براى عینیت یافتن سبک زندگى اسلامى نیزبایسته است هنرمندان ما با ارزشهاى اصیل اسلامى آشنا باشند، تا بتوانند ابزار هنر را در تبیین و ترویج آن ارزشها به کار بگیرند. مقام معظم رهبرى، از شخصیتهاى متفکرى است که مطالعه اندیشه‏هاى ایشان درباره هنر و چگونگى به‏کارگ...

full text

تأملاتی در باب نسبت «حکمت هنراسلامی» و «فلسفه هنر اسلامی»

چکیده «حکمت هنر اسلامی» ترکیبی نسبتاً پر­کاربرد، متداول و در عین حال مبهم است که با وجود مطالعات صورت گرفته پیرامون آن، هنوز معنای روشنی از آن در دست نیست. به دلیل وجود این ابهام در معنا، گاه «حکمت هنر اسلامی»، به رغم تمایز با «فلسفه هنر اسلامی»، معادل پنداشته می­شود. از آنجا که به­کارگیری این دو ترکیب به جای یکدیگر، می­تواند منشأ خطا­های فراوانی در پژوهش­های حوزه هنر اسلامی باشد، روشن نمودن مع...

full text

پوشیدگی هنر؛ مروری بر فلسفه و اخلاقیات امانوئل لویناس و آرای او در باب هنر

اگر خواسته باشیم با رویکرد به بحث قدیمی  شکل و محتوا ، تفکر امانوئل لویناس را در باب ماهیت هنر صورت بندی کنیم، باید بگوییم که او به سمت هنری به غایت شکل‌گرا (فرمالیستی) جهت‌گیری میکند و بر مادیت تصویر پای می فشارد. در این مقاله تلاش بر این است تا با آرای فلسفی لویناس و نظریه هنر پر پیچ و خم و گاهی نامنسجم او همراه شویم و به شناسایی آن، که در واقع یکی از مهم‌ترین و ابتدایی‌ترین توجیهات هنر مدرن ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 19  issue پاییز و زمستان1396

pages  179- 203

publication date 2017-11-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023